İrritabl Barsak Sendromu (İBS)

İrritabl barsak sendromu (İBS), organik bir patoloji ile açıklanamayan, barsak alışkanlıklarında değişim ve defekasyon ile rahatlayan kronik karın ağrısı ile karakterize bağırsağın infamatuar bir hastalığıdır.

İBS, poliklinikte en sık karşılaşılan gastrointestinal sistem hastalığıdır.

·         Cinsiyet (Kadınlarda daha fazla)

·         Gastroenteritler

–Bakteriyel

– Viral

·         Östrojen kullanımı

·         Antibiyotik kullanımı

·         Gıda intoleransı

·         İskemik kolit hikayesi

·         Kötü yaşam şartları

·         Ailede kolon kanseri

·         Ailede inflamatuar barsak hastalığı

Dünyada popülasyon bazlı çalışmalarda prevalansın %5-20 arasında olduğu ve görülme sıklığındaki farklılığın tanı konulurken kullanılan kriterlerdeki farklılıktan kaynaklandığı belirtilmektedir.

Ülkemizde İzmir, Sivas, Elazığ ve Diyarbakır’ da yapılan çalışmalarda İBS prevalansın %6.2 ile %19.1 arasında değiştiği bildirilmiştir.

·         Rektal kanama

·         Gece ağrıları

·         Elektrolit bozuklukları

·         Kilo kaybı

·         Anemi

·         Sedimentasyon yüksekliği

·         CRP yüksekliği

·         Karın ağrısı

·         Ateş

·         İştahsızlık

·         Bulantı-kusma

·         Şişlik-gaz

·         Erken doyma

İBS tanısı semptomlarına göre konulmaktadır. İBS tanısı için Roma IV kriterlerine göre; şikayetlerin tanıdan en az 6 ay önce başlamış olması gerekir ve son 3 ayda tanı kriterlerini doldurmalıdır. Buna göre; son 3 ayda, haftada en az 1 gün tekrarlayan karın ağrısı olmalı ve aşağıdaki kriterlerden 2 veya daha fazlası eşlik etmelidir:

-Defakasyon sonrası rahatlama

-Dışkılama sıklığında değişiklik

-Dışkı şeklinde değişiklik

İBS ‘nin 3 farklı tipi vardır;

1) Kabızlık ile seyreden İBS (İBS-K)

2) İshal ile seyreden İBS (İBS-İ)

3)Karışık tip İBS (İBS-M)

Hastalık yönetiminde en problemli aşama tedavidir. Pratikte esas olarak semptomatik tedavi uygulanmaktadır. Hastanın semptom şiddetine göre adım adım ilerlenmelidir. İBS’ de antidepresanlar sıklıkla kullanılan ilaçlardır. Ancak depresyonu olmayan hastalarda etkisi bulunmamıştır.

Fermente oligo-, di-, mono-sakkaritler ve poliyoller (FODMAP) diyet tedavisinin bir parçası olarak önerilmektedir. FODMAP diyeti, barsak bakterileri tarafından fermente edilebilen oligo-, di-, mono-sakkaritlerin ve poliyollerin diyetten uzaklaştırılmasıdır.

OLİGOSAKKARİT KAYNAKLARI: Buğday, arpa, çavdar, soğan, pırasa, sarımsak, enginar, pancar, rezene, bezelye, hindiba, fıstık, kaju, mercimek, nohut.

DİSAKKARİT KAYNAKLARI: Süt, dondurma, yoğurt, krema.

MONOSAKKARİT KAYNAKLARI: Elma, mango, bal, yüksek früktoz içeren mısır şurubu, armut, karpuz, kuşkonmaz.

POLİYOL KAYNAKLARI: Elma, armut, nektarin, karpuz, mantar, tatlandırıcılı sakızlar, kayısı, şeftali, karnabahar, erik.

Tüm besinleri diyetten çıkarmak mümkün değildir bu nedenle semptomlara göre diyet ve ilaç tedavisi uygulanır. İBS, sıvı tüketimi arttırılmalıdır.

Semptomlara göre diyare var ise posa ve yağ alımı azaltılmalıdır.

Kabızlık durumunda ise posa, probiyotik ve sıvı alımı arttırılmalıdır.

Gaz ve şişkinlik durumunda kuru baklagiller, yoğun baharatlar, süt gibi uyarıcı besinler diyetten çıkarılmalıdır.

Ateş varlığında ise protein ve sıvı alımı arttırılmalıdır.

İştahsızlık durumunda sevilen diyete uygun besinlerin tüketimi ve öğün sayısı arttırılmalıdır.

Sonuç olarak, İBS’ de semptomlara göre tedavi ilkeleri benimsenmelidir.

KAYNAK:

F AKYÜZ - Güncel Gastroenteroloji, 2016 - guncel.tgv.org.tr

S ÜNAL, İ DOĞAN - Turkiye Klinikleri Journal of …, 2011 - guncel.tgv.org.tr